สิ่งแวดล้อม
พ.ร.บ.อากาศสะอาด เตรียมคลอดในรัฐบาลเศรษฐา
ประเทศไทยเผชิญปัญหามลพิษทางอากาศมาอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะฝุ่น ควัน ฝุ่นพิษ PM 2.5 ที่เกิดการทั้งธรรมชาติและกิจกรรมต่างๆ ของมนุษย์ ซึ่งได้มีความพยายามจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในการผลักดันให้มี พ.ร.บ.อากาศสะอาดมาตั้งแต่ยุครัฐบาล พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา อดีตนายกรัฐมนตรี
ขณะที่พรรคเพื่อไทย ก็เคยประกาศนโยบายตั้งแต่ช่วงหาเสียงเลือกตั้งเอาไว้ว่าจะแก้ปัญหา PM 2.5 ที่ทุกต้นตอโดยจะผลักดัน พ.ร.บ.อากาศสะอาดเพื่อสิทธิมนุษยชนขั้นพื้นฐาน แก้ไขปัญหาด้วยการแจ้งเตือนค่าฝุ่นล่วงหน้า อพยพกลุ่มเสี่ยงไปยังพื้นที่ปลอดภัย แก้ปัญหาที่ทุกต้นตอ
โดยภายหลัง ‘เศรษฐา ทวีสิน’ เข้ารับตำแหน่งนายกรัฐมนตรี ได้เริ่มขับเคลื่อนการแก้ไขปัญหา พร้อมมอบหมาย พล.ต.อ.พัชรวาท วงษ์สุวรรณ รองนายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ให้เสนอร่างกฎหมายเกี่ยวกับการบริหารจัดการเพื่ออากาศสะอาดต่อ ครม. ล่าสุด ร่าง พ.ร.บ.บริหารจัดการเพื่ออากาศสะอาด พ.ศ. …. ผ่านมติเห็นชอบจากคณะรัฐมนตรี และรับทราบแผนในการจัดทำกฎหมายลำดับรอง กรอบระยะเวลาและกรอบสาระสำคัญของกฎหมายลำดับรองที่ออกตามร่าง พ.ร.บ. อากาศสะอาด รวม 22 ฉบับ
สาระสำคัญ ของ ร่าง พ.ร.บ.อากาศสะอาด กระทรวงทรัพย์ฯ
- กำหนดให้มีคณะกรรมการเพื่อทำหน้าที่ในการขับเคลื่อนเชิงนโยบายและเชิงวิชาการ และการบริหารจัดการเชิงพื้นที่ ดังนี้
- คณะกรรมการนโยบายอากาศสะอาด ซึ่งมีนายกรัฐมนตรีเป็นประธานกรรมการ โดยมีหน้าที่และอำนาจในการขับเคลื่อนเชิงนโยบาย
- คณะกรรมการบริหารจัดการเพื่ออากาศสะอาด ซึ่งมี รมว.ทส. เป็นประธานกรรมการ โดยมีหน้าที่และอำนาจในการขับเคลื่อนเชิงวิชาการ
- คณะกรรมการอากาศสะอาดจังหวัด ซึ่งมีผู้ว่าราชการจังหวัดเป็นประธานกรรมการ และ คณะกรรมการอากาศสะอาดพื้นที่เฉพาะ ซึ่งจะแต่งตั้งเมื่อพบว่ามีสถานการณ์และระดับมลพิษทางอากาศในพื้นที่ใดพื้นที่หนึ่งเป็นการเฉพาะ โดยมีหน้าที่และอำนาจในการบริหารจัดการเชิงพื้นที่
- ระบบการบริหารจัดการเพื่ออากาศสะอาดของประเทศ กำหนดให้คณะกรรมการบริหารจัดการเพื่ออากาศสะอาดดำเนินการพัฒนาระบบการบริหารจัดการเพื่ออากาศสะอาดของประเทศ ซึ่งอย่างน้อยต้องประกอบด้วยมาตรฐานคุณภาพอากาศสะอาด ระบบเฝ้าระวังเพื่อคุณภาพอากาศสะอาด ระบบฐานข้อมูลคุณภาพอากาศแห่งชาติ กรอบแนวทางการพัฒนาระบบบริหารจัดการเพื่ออากาศสะอาด และแผนปฏิบัติการการพัฒนาคุณภาพอากาศ
- มาตรการการลดและควบคุมมลพิษทางอากาศจากแหล่งกำเนิด จำแนกได้ 4 ประเภท
- แหล่งกำเนิดประเภทสถานที่ถาวร
- แหล่งกำเนิดประเภทเผาในที่โล่ง
- แหล่งกำเนิดประเภทยานพาหนะ
- แหล่งกำเนิดประเภทมลพิษข้ามแดน
- เขตเฝ้าระวังและเขตประสบมลพิษทางอากาศ โดยกำหนดการประกาศเขตพื้นที่ในกรณีที่มีสถานการณ์พิเศษเกี่ยวกับมลพิษทางอากาศ
- เครื่องมือและมาตรการทางเศรษฐศาสตร์เพื่ออากาศสะอาด ดังนี้
- ภาษีอากรสำหรับอากาศสะอาด
- ค่าธรรมเนียมการจัดการมลพิษทางอากาศ
- การกำหนดและโอนสิทธิในการระบายมลพิษทางอากาศ
- การประกันความเสี่ยง และมาตรการอุดหนุน สนับสนุน หรือส่งเสริมบุคคลหรือกิจกรรมสำหรับอากาศสะอาด
- ความรับผิดทางแพ่งและบทกำหนดโทษ
คณะทำงานยกร่างกฎหมาย เผย พิจารณาหลายร่างประกอบกัน
ดร.บัณฑูร เศรษฐศิโรตม์ ผอ.สถาบันธรรมรัฐเพื่อการพัฒนาและสิ่งแวดล้อม ในฐานะประธานคณะทำงานยกร่าง พ.ร.บ.บริหารจัดการเพื่ออากาศสะอาด พ.ศ. …. ว่า จุดเด่นของร่าง พ.ร.บ.ฉบับนี้ คือ เป็นร่างที่ออกจากรัฐบาลอย่างแท้จริง โดยคณะทำงานได้ศึกษาทุกร่างที่มีอยู่ และดึงจุดที่น่าสนใจในแต่ละร่างมาใช้ประโยชน์ในร่างของรัฐบาล โดยจุดเด่นของร่าง พ.ร.บ. ฉบับนี้ คือ การมีเครื่องมือแก้ปัญหา ได้แก่
- เครื่องมือทางเศรษฐศาสตร์
- เครื่องมือทางด้านระบบงบประมาณที่เป็นงบบูรณาการ
- เครื่องมือทางวิทยาศาสตร์ นวัตกรรม เทคโนโลยีเพื่อนำมาใช้แก้ปัญหาเรื่องมลพิษทางอากาศบ้านเรา
- เครื่องมือทางสังคม
- เครื่องมือด้านการสื่อสารสาธารณะ
ร่างกฎหมายอากาศสะอาด 7 ฉบับ
วันที่ 17 ม.ค. 2567 ที่ประชุมสภาผุ้แทนราษฎรมีมติรับหลักการร่างกฎหมายอากาศสะอาดทั้ง 7 ฉบับ ประกอบด้วยร่าง ได้แก่
- ร่าง พ.ร.บ.กำกับดูแลการจัดการอากาศสะอาดเพื่อสุขภาพแบบบูรณาการ พ.ศ. …. เสนอโดย คนึงนิจ ศรีบัวเอี่ยม (ประชาชน 22,251 รายชื่อ)
- ร่าง พ.ร.บ.อากาศสะอาดเพื่อสิทธิมนุษยชนขั้นพื้นฐาน พ.ศ. …. เสนอโดย จุลพันธ์ อมรวิวัฒน์ กับคณะ (พรรคเพื่อไทย)
- ร่าง พ.ร.บ.อากาศสะอาดเพื่อประชาชน พ.ศ. …. เสนอโดย อนุทิน ชาญวีรกูล กับคณะ (พรรคภูมิใจไทย)
- ร่าง พ.ร.บ.บริหารจัดการเพื่ออากาศสะอาด พ.ศ. …. เสนอโดย สำนักงานขับเคลื่อนการปฏิรูปประเทศ ยุทธศาสตร์ชาติและการสร้างความสามัคคีปรองดอง (สำนักงาน ป.ย.ป.) โดย กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม (ทส.) (รัฐบาล)
- ร่าง พ.ร.บ.บริหารจัดการเพื่ออากาศสะอาด พ.ศ. …. เสนอโดย ตรีนุช เทียนทอง และคณะ (พรรคพลังประชารัฐ)
- ร่าง พ.ร.บ.ส่งเสริมและรักษาอากาศสะอาดเพื่อสุขภาพ พ.ศ. …. เสนอโดย วทันยา บุนนาค และคณะ (พรรคประชาธิปัตย์)
- ร่าง พ.ร.บ.ฝุ่นพิษและการก่อมลพิษข้ามพรมแดน พ.ศ. .… เสนอโดย ภัทรพงษ์ ลีลาภัทร์ และคณะ (พรรคก้าวไกล)
โดยได้มีการตั้งคณะกรรมาธิการวิสามัญพิจารณาร่างพระราชบัญญัติ (พ.ร.บ.) อากาศสะอาด วาระที่ 1 ทั้งหมด 39 คน เพื่อแปรญัตติ และลงรายละเอียดของเนื้อหาต่อไป
นอกจากนี้ ร่าง พ.ร.บ.การรายงานและเปิดเผยข้อมูลการปล่อยและเคลื่อนย้ายสารมลพิษ พ.ศ. …. หรือร่างกฎหมาย PRTR โดยมูลนิธินิติธรรมสิ่งแวดล้อม มูลนิธิบูรณะนิเวศ และกรีนพีซ ประเทศไทย ที่รวบรวมรายชื่อ 12,165 รายชื่อ และยื่นเข้าสภาไปเมื่อวันที่ 14 ก.พ. 2567
แหล่งอ้างอิง
